Najnowsze zmiany w interpretacji badań czynnościowych.

Przedstawiamy wywiad przeprowadzony na Kongresie ERS z Panią Dr n. med. Moniką Franczuk z Zakładu Fizjopatologii Oddychania Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, Członkiem ZG PTChP.

Sesja, w której brałam udział w pierwszym dniu Kongresu ERS dotyczyła interpretacji badań czynnościowych płuc. W 2022 r. pojawiły się nowe rekomendacje, które istotnie zmieniły sposób interpretacji wyników.

Jedną z tych zmian jest kryterium rozpoznawania obturacji. Obecnie zdecydowanie nie zaleca się posługiwania stałą wartością wskaźnika Tiffeneau (FEV₁/FVC) < 0,7. Jest to wskaźnik, który zmienia się z wiekiem i jego wartość maleje, niższa staje się dolna granica normy w populacji. Stosowanie sztywnej wartości wskaźnika Tiffeneau < 0,7, postulowane np. przez zalecenia ekspertów GOLD (The Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease), które się zajmuje profilaktyką, rozpoznawaniem i leczeniem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, prowadzi do nadrozpoznawania obturacji u osób w starszym wieku i do jej niedorozpoznawania u młodszych chorych. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami ERS/ATS rozpoznanie obturacji powinno mieć miejsce wtedy, gdy wartość wskaźnika FEV₁/FVC mieści się poniżej dolnej granicy normy (z-score < -1,645). Odejście od stosowania sztywnej wartości wskaźnika Tiffeneau (0,7) jest bardzo istotną zmianą w interpretacji badania spirometrycznego, postulowaną zresztą dużo wcześniej w zaleceniach opracowanych przez Polskie Towarzystwo Chorób Płuc w 2004 roku.

Kolejna zmiana dotyczy posługiwania się wartościami Z-score poszczególnych parametrów do stopniowania ciężkości zaburzeń czynności układu oddechowego. Nowa zaproponowana klasyfikacja pozwala na określenie zaburzeń łagodnego stopnia, gdy wartość z-score danego parametru mieści się między -1,645 a -2,5, umiarkowanego stopnia dla z-score między -2,5 a -4,0, i zaburzenia ciężkiego stopnia dla z-score poniżej -4,0.  Aktualnie ten sposób klasyfikacji zaburzeń czynności płuc nie ma jednak bezpośredniego przełożenia na stopień ciężkości konkretnej choroby np. POChP czy astmy oskrzelowej.

Zmieniły się też kryteria oceny próby rozkurczowej, w której oceniamy zmiany w zakresie wartości FEV1 i FVC w odniesieniu do wartości należnej. Za istotną poprawę przyjęto 10% wyrażone w wartości należnej.

W sobotę odbywały się także kursy w ramach szkolenia podyplomowego (Post Graduate Course), między innymi z zakresu oceny czynności płuc u dzieci.

W trakcie drugiej sesji warsztatowej, która odbędzie się w poniedziałek, będę mówiła o zasadach wykonywania spirometrii. Tuż przed pandemią w 2019 został opublikowany nowy, zaktualizowany dokument, który porządkuje zasady wykonywania tego badania tak, aby było technicznie prawidłowe, wiarygodne i rzetelne oraz mogło służyć prawidłowej ocenie pacjenta.

Bardzo istotne dla codziennej praktyki są także sesje wykładowe, między innymi sesja Hot Topics, która odbyła się niedzielę 08.09, podczas której były dyskutowane kwestie wartości należnych w kontekście rasy i przynależności etnicznej. Wiemy z fizjopatologii, że przynależność etniczna, m.in. ze względu na różnice w budowie konstytucjonalnej, może wpływać na wyniki badań czynnościowych. Przypisanie danego chorego do konkretnej rasy może być jednak trudne, szczególnie w przypadku osób pochodzących z rodzin z różnymi korzeniami etnicznymi. W takich przypadkach zaleca się stosowanie wartości należnych neutralnych (bez wskazania rasy). Jest to jednak kwestia otwarta i ciągle dyskutowana, także w kontekście wpływu na rozwój płuc różnych czynników: warunków geosocjoekonomicznych i nierówności w dostępie do opieki medycznej, diety, narażenia na infekcje układu oddechowego.

red. Olga Tymanowska