Sezon pylenia: kluczowe znaczenie wczesnej i dokładnej diagnozy astmy u dzieci oraz dostępu do leczenia

Astma jest najczęstszą przewlekłą chorobą wśród dzieci i często wiąże się z alergią na pyłki [1]. W Polsce astma jest jednym z najczęstszych schorzeń przewlekłych u dzieci. Według różnych badań, na astmę choruje od 5% do 10% dzieci.

Najwyższe wskaźniki występowania astmy obserwuje się wśród dzieci w wieku 6-10 lat, gdzie wynosi to 15,2 tys. na 100 tys. chłopców i 10,6 tys. na 100 tys. dziewcząt. Warto zauważyć, że częstość występowania astmy jest wyższa w miastach niż na terenach wiejskich, co może być związane z większym zanieczyszczeniem powietrza w aglomeracjach miejskich​ [2]. Pomimo danych wskazujących, że co najmniej 1 na 7 dzieci może mieć astmę, jak również ostatnich postępów w rozwoju narzędzi diagnostycznych, niediagnozowanie i błędne diagnozowanie pozostają znaczącymi problemami [3].

Niediagnozowana astma u dzieci może mieć znaczące konsekwencje dla ich jakości życia i długoterminowego zdrowia płuc. Bez odpowiedniej diagnozy i leczenia dzieci mogą doświadczać częstych zaostrzeń, upośledzenia funkcji płuc, obniżonej jakości życia oraz ograniczeń w aktywności fizycznej i zmniejszonego udziału w szkole i innych zajęciach [4].

Na wiosnę rozpoczął się coroczny sezon pylenia drzew, po którym latem nastąpi sezon pylenia traw. Pyłki mogą powodować zapalenie dróg oddechowych, nasilając objawy takie jak świszczący oddech, kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu, co może potencjalnie zwiększać wskaźniki astmy we wszystkich grupach wiekowych. W tym okresie często zwiększa się liczba przyjęć do szpitali i wizyt w oddziałach ratunkowych z powodu ataków astmy wywołanych przez pyłki [5].

Jeszcze bardziej niepokojące jest to, że zanieczyszczenie powietrza, zmiany klimatyczne i bardziej ekstremalne warunki pogodowe prowadzą do wyższych stężeń pyłków, dłuższych sezonów pylenia, a także bardziej agresywnego działania pyłków, co powoduje, że więcej ludzi cierpi na zdrowotne skutki pyłków i innych alergenów [5].

Pilna potrzeba kompleksowego rozwiązania problemu

Istnieje pilna potrzeba rozwiązania tych problemów, w tym poprawy diagnozowania i leczenia dzieci. Diagnozowanie i leczenie astmy u dzieci obejmuje kombinację interwencji farmakologicznych i niefarmakologicznych mających na celu kontrolę objawów, redukcję zapalenia, utrzymanie normalnej funkcji płuc i zapobieganie zaostrzeniom. Plany leczenia powinny być dostosowane do nasilenia objawów, wieku dziecka oraz indywidualnych czynników, takich jak choroby współistniejące i czynniki środowiskowe.

Istnieje realna potrzeba poprawy narzędzi diagnostycznych i wytycznych specjalnie dostosowanych do populacji pediatrycznej, aby ułatwić dokładne diagnozowanie astmy u dzieci. Obiektywne metody, takie jak spirometria i testy reaktywności na bronchodilatatory, nie są wystarczająco często stosowane, ale mogą pomóc potwierdzić diagnozę astmy u dzieci z objawami oddechowymi. Zwiększenie dostępu do testów diagnostycznych, takich jak spirometria, w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej i klinikach społecznościowych może ułatwić dokładną diagnozę i monitorowanie astmy [6].

Dalsze zwiększanie świadomości wśród pracowników służby zdrowia, rodziców i opiekunów na temat objawów astmy oraz znaczenia wczesnej diagnozy i leczenia jest również kluczowe dla poprawy rozpoznawalności i diagnozy.

Spersonalizowane leczenie jest kluczowe

Wdrażanie wytycznych klinicznych opartych na dowodach, takich jak te z Globalnej Inicjatywy na rzecz Astmy (GINA), może pomóc w standaryzacji kryteriów diagnostycznych i podejść do leczenia, podczas gdy zwiększona współpraca między lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej, pediatrami, pulmonologami, alergologami i innymi pracownikami służby zdrowia może poprawić dokładność diagnostyczną i zapewnić kompleksowe zarządzanie astmą dla każdego dziecka [6]. Dobór odpowiedniego rozwiązania terapeutycznego dostosowanego do każdego dziecka jest kolejnym ważnym elementem układanki i lekarze muszą ponownie ocenić właściwe podejście do farmakoterapii dla tej populacji pediatrycznej, jeśli jeszcze tego nie zrobili [7].

Prezes Europejskiego Towarzystwa Oddechowego, Prof. Monika Gappa, powiedziała: „Niezwykle ważne jest, abyśmy robili więcej na rzecz promocji zdrowia płuc, wspierali społeczność oddechową oraz poprawiali diagnozowanie i leczenie chorób oddechowych u dzieci. Dzięki kontynuowaniu badań, współpracy i działaniom rzeczniczym możemy zapewnić przyszłość, w której każde dziecko z astmą otrzymuje terminową diagnozę, spersonalizowane leczenie i kompleksowe wsparcie dla lepszego zdrowia i jakości życia.”

1. European Respiratory Society clinical practice guidelines for the diagnosis of asthma in children aged 5–16 years – Erol A. Gaillard, Claudia E. Kuehni, Steve Turner, Myrofora Goutaki, Karl A. Holden, Carmen C.M. de Jong, Christiane Lex, David K.H. Lo, Jane S. Lucas, Fabio Midulla, Rebeca Mozun, Giorgio Piacentini, David Rigau, Bart Rottier, Mike Thomas, Thomy Tonia, Jakob Usemann, Ozge Yilmaz, Angela Zacharasiewicz, Alexander Moeller. European Respiratory Journal 2021 58: 2004173; DOI: 10.1183/13993003.04173-2020 https://erj.ersjournals.com/content/58/5/2004173
2. https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/czy-masz-astme 
3. Diagnosis and management of asthma in children. Martin J, Townshend J, Brodlie M. Diagnosis and management of asthma in children. BMJ Paediatr Open. 2022 Apr;6(1):e001277. doi: 10.1136/bmjpo-2021-001277. PMID: 35648804; PMCID: PMC9045042. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9045042/
4. Over- and under-diagnosis in asthma – Joanne Kavanagh, David J. Jackson, Brian D. Kent Breathe 2019 15: e20-e27; DOI: 10.1183/20734735.0362-2018 https://breathe.ersjournals.com/content/15/1/e20
5. Allergens and Pollen | CDC
6. sthmaandlung.org.uk/diagnosing-problem-right-test-right-time-report
7. Key recommendations for primary care from the 2022 Global Initiative for Asthma (GINA) update: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9907191/

Źródło: International Respiratory Coalition